Op 13 januari verscheen er een mooie blog van Mo Landsman over de positieve invloed die huisdieren hebben op ons welzijn. Leuk dat ook OOPOEH wordt genoemd!

Dierenvriendjes en welbevinden

Het moment dat we onze eerste katten kregen kan ik me nog goed herinneren. Ik was 4 jaar toen Muis en Snor bij ons kwamen wonen: een grijze en zwarte kitten uit hetzelfde nest. Bijna 21 jaar hebben ze bij ons geleefd. Snor was een te dikke knuffelkat en ze was mijn steun en toeverlaat bij onweer of verdriet. Ik was erg verdrietig toen Snor overleed en niet lang erna overleed ook Muis. Het was een groot gemis. Nog steeds heb ik een kat in huis, ik zou niet zonder willen. Hoe belangrijk zijn huisdieren voor ons en wat voor invloed hebben ze op onze gezondheid en welbevinden?

Gezinslid
Vaak hoor je dat de hond als een volwaardig gezinslid wordt gezien. Voor mij geldt dit ook voor de kat. Mijn kat Dropje van bijna 15 jaar, is heel belangrijk voor me. Ik zorg ervoor dat ik met regelmaat thuis ben en haar aandacht geef. Ze gaat mee als we een lang weekend weg gaan. Ze slaapt altijd bij me en ligt dan in mijn knieholte. Als ik thuiskom rent ze blij naar me toe en komt gezellig bij me liggen als ik op de bank zit. Daarnaast is het erg fijn om in zieke periodes niet alleen op de bank te liggen. Mijn huis voelt thuis vooral door mijn kat. Dropje is mijn gezinslid. Wat doet dit met mijn welbevinden en gezondheid?

Onderzoek en interventie
Uit onderzoek is gebleken dat hebben van huisdieren veel positieve effecten heeft. In de jaren tachtig ontdekten Friedmann, Katcher & Meislich (1980) dat mensen met een huisdier die een hartaanval hadden gehad, een hogere eenjarig overlevingskans hadden. Gevoelens van eenzaamheid en isolatie nemen af door de aanwezigheid van een huisdier (kat of hond) terwijl gevoelens van vreugde, veiligheid en eigenwaarde juist toenemen (Sable, 1995). Verscheidene onderzoeken toonden aan dat het hebben van een huisdier leidt tot een betere gezondheid en een afname van ziekte middels verschillende mechanismes. Stress is bijvoorbeeld een groot risicofactor voor het ontstaan van ziekte. Een hond kan bijvoorbeeld zorgen voor stressreductie. Dit kan komen door te wandelen met de hond, wat weer goed is voor de fysieke gezondheid maar ook door het verzorgen en spelen met de hond. Een ander voordeel als hond eigenaar is dat je sneller hersteld van ziekte (Wells, 2007). In een onlangs verschenen artikel van Enders-Slegers & Hediger (2019) worden veel onderzoeken aangehaald waarin de positieve effecten van huisdieren op de gezondheid en welbevinden wordt ondersteund, ook bij ouderen. Zo helpt een huisdier om een actieve en gezonde leefstijl na te streven, ze bieden structuur aan de dag, positieve gevoelens worden gestimuleerd en ze verminderen gevoelens van eenzaamheid.

Er lijkt meer aandacht te komen voor de band tussen mens en dier. (Huis)dieren worden ingezet als interventie bijvoorbeeld als een blindengeleidenhond, als hulphond bij mensen met PTSS, autisme of dementie. En met succes. Onlangs is er bij de Open Universiteit de mogelijkheid ontstaan om de cursus Inleiding in de Antrozoölogie te volgen. Antrozoölogie is de studie van mens-dier interacties.

The power of the pet

Ouderen en huisdieren

Albert & Bulcraft (1988) constateerden dat onder andere de weduwnaars, de gescheiden mensen en mensen zonder kinderen de band met hun huisdieren heel belangrijk was. Dit verklaren ze door het feit dat huisdieren zowel genegenheid geven als ontvangen waardoor ze als een soort van emotionele vervanging dienen en hun baasjes door moeilijke tijden heen loodsen. Met het stijgen van de leeftijd wordt het sociale netwerk kleiner. Een huisdier kan misschien een deel van dit gemis opvullen. De hechtingstheorie benadrukt het belang van hechte banden met anderen gedurende de gehele levensloop. Doordat een huisdier als een soort van surrogaat voor deze band kan dienen, is het misschien voor de ouderen van nog groter belang om een huisdier te hebben. Gevoelens van nabijheid, aanwezigheid, contact en het zorgen voor het dier spelen hierin een rol.

Ouderen die altijd een huisdier hebben gehad, nemen op een gegeven moment geen huisdier meer omdat ze de zorg niet meer aan kunnen. Hierdoor kan het welzijn van het dier in gedrang komen. Een andere reden kan zijn dat ze het dier niet zullen overleven of omdat ze naar een andere woonplek moeten waar huisdieren niet zijn toegestaan.

Een mooi initiatief dat hierop probeert in te springen is Stichting OOPOEH: Opa’s en Oma’s Passen Op Een Huisdier. Ze proberen ouderen en hondenbezitters te koppelen aan elkaar waardoor de oudere als een oppas voor de hond fungeert. Zo ervaren beide partijen de voordelen van de hond. De oudere heeft de hond wanneer het hem of haar schikt, ervaart gezelschap en krijgt de beweging en plezier van de hond. Daarnaast is het ook mogelijk om af en toe een tijdje op een kat te passen.

Al met al blijkt dat het hebben van een huisdier goed voor je fysieke conditie, gezondheid en je welbevinden is. Een hond brengt je in beweging en naar buiten en in contact met anderen. Ik heb een kat en die maakt me juist rustig in tijden van onrust, stress of ziekte. Ze ligt nu gezellig naast me te slapen op de bank. Dat geeft me een gezellig en thuisgevoel. En ik ben een beetje jaloers op hoe ze zo heerlijk kan liggen slapen…

Geschreven door Mo Landsman
Mo Landsman is studente Klinische Psychologie aan de Open Universiteit. www.chronisch-flexibel.nl

Lees het artikel hier